Maakonderzoek in het hoger kunstonderwijs. Met makers, voor makers!

19 apr Maakonderzoek in het hoger kunstonderwijs. Met makers, voor makers!

Korte samenvatting:

Hoe kunnen we samen met makers, makers-docenten en met makers-studenten in het hoger kunstonderwijs op een zinvolle manier aan onderzoek doen? Op HKU werken we radicaal vanuit de creatieve maakpraktijken, en de rol en functie die onderzoeken daarin heeft. Deze aanpak is mogelijk interessant voor iedereen die practioners opleidt.

Lopende tekst:

Op de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht werken we aan maakonderzoek (HKU, 2018). Dit speelt zich af in de context van artistieke en creatieve maakpraktijken, zoals die van een mediaontwerper, een componist, een interieurarchitect of een beeldend kunstenaar. Doel van maakonderzoek is om vanuit de praktijk theorie op te bouwen en ‘generatieve’ kennis te vormen die makers aanzet en inspireert om anders of beter te maken. Dat laatste is essentieel: veel onderzoek naar maakprocessen levert nog steeds beschouwende artikelen op die voor de makers zelf nauwelijks bruikbaar zijn (Stolterman, 2009; IJzermans, 2017) of biedt particuliere inzichten vanuit een individueel maakproces zonder dat helder wordt wat de kennisopbrengsten voor andere makers zijn (Solleveld, 2015). In het maakonderzoek dat wij ontwerpen en uitvoeren, staat juist de bruikbaarheid van het ontwikkelde kennen en kunnen centraal. Het gaat hierbij om de vraag hoe de maakpraktijken kunnen worden versterkt, en het onderwijs dat hiervoor opleidt. We bouwen daarbij theorie op vanuit de praktijk, waarbij het pendelende proces van denken en doen in het maken iets is dat elke ‘reflective practitioner’ zal herkennen (Schön, 1983).

In onze bijdrage schetsen wij allereerst onze aanpak van maakonderzoek, waarbij wordt samengewerkt met groepjes makers. Dit doen we in een gezamenlijk ontwikkelde cyclus. Een deel van deze cyclus is gericht op het ontsluiten van (impliciete) makerskennis, waarvoor we onder meer de makersdialoog hebben ontwikkeld. Deze gespreksvorm, die alle betrokken makers met ons uitvoeren, zetten we met behulp van filmdocumentatie uiteen. Vervolgens gaan we in op mogelijke opbrengsten, zoals theorieopbouw, verdere kennisvorming, werkvormen en impact op de makers zelf. Dat levert een aantal kwesties op die we vervolgens aan de hand van een muzische werkvorm met elkaar verder willen onderzoeken, waaronder: uitgangspunten van maakonderzoek (opvattingen over kennis, onderzoek doen, manieren van validatie), samenwerking, rollen en verantwoordelijkheden tussen onderzoekers en makers, het verzamelen van gegevens in de vorm van verhalen, het inzetten van makersmanieren en werkvormen in de praktijk en in het onderwijs. Afhankelijk van de tijd en het aantal deelnemers werken we hiervoor met een of meer muzische tafels, waarbij binnen een set van spelregels een vrije ruimte voor productieve dialoog en uitwisseling wordt gecreëerd.

Mocht u willen deelnemen aan deze sessie, lees dan van tevoren dit artikel door, en noteer en enkele ? of ! bij. Wij gaan hier dan ter plekke verder mee aan de slag.

Referenties

Gunn, W. & Smith, R. (2013). Design Anthropology. Theory and Practice. London/NY: Bloomsbury Academic.

HKU (2018). Eigen / zinnig.Vervolgnotitie HKU Onderzoeksbeleid 2018-2023.

IJzermans, J.J. (2017). Het versterken van de maakpraktijk: Onderzoek voor makers, door makers. Openbare lezing, HKU lectoraat Research in Creative Practices.

Musework.nl. Platform van het HKU Lectoraat Muzische Professionalisering dat onder leiding van lector Bart van Rosmalen staat.

Schön, D.A. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action.New York: Basic Books.

Solleveld, F. (2015). Kunst als discussiestuk. Over de zin en onzin van artistic research. In: REKTO VERSO, tijdschrift voor cultuur en kritiek, 66,april-mei 2015.

Stolterman, E., McAtee, J., Royer, D. & Thandapani, S. (2009). Designerly Tools. In: Undisciplined! Design Research Society Conference 2008, Sheffield Hallam University, UK.

Veerman, A.L. & IJzermans , J.J. (accepted). Maakonderzoek in creatieve praktijken. In: Cultuur + Educatie, nr. 50. Te verschijnen: februari 2019.